Czyli, jak przygotować badanie, które pomoże uporządkować strukturę strony/aplikacji? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie nurtujące cię pytania. Wytrwaj do końca!

Czym jest badanie card sorting?

Jest to metoda sortowania kart, ukazująca sposób w jaki użytkownicy klasyfikują informację stosowaną na stronie internetowej, w aplikacji czy też ogólnie w Internecie. Badanie to zostało zaczerpnięte z psychologii, która opisuje je jako model mentalny, czyli pokazuje jak ludzie operują pojęciami, schematami oraz jak kategoryzują informacje. Możliwość zmiany przypisania jednego przedmiotu do więcej niż jednej kategorii bądź jej zmiany jest właściwa wyłącznie ludziom. Ludzki mózg ma niesamowite możliwości porządkowania potrzebnych mu pojęć, oraz łączenia ich w neuronalną sieć powiązań tak, by były łatwo dostępne oraz „oczywiste”.

Podobny efekt wykorzystywany jest w tym badaniu. Ponieważ osoby badane same mogą porządkować różne tematy, elementy nawigacji, tytuły podstron itd., łatwiej o wiedzę w jaki sposób powinna być zbudowana architektura informacji danego produktu, aby była łatwiej dostępna dla użytkowników. Zadaniem osób badanych jest pogrupowanie tych pojęć w struktury, które, z ich punktu widzenia, są najlepsze. Następnym etapem jest poszukiwanie powtarzających się wzorców. Za ich sprawą można dostosować układ podstron, etykiety oraz menu do oczekiwań użytkowników. Sortowanie kart można przeprowadzić z wykorzystaniem przygotowanych do tego kart, na których badani przyklejają lub wypisują etykiety, czy też dzięki zastosowaniu specjalnych programów, dostępnych w coraz większych ilościach na rynku.

Jaką metodę zastosować i kiedy to zrobić?

W ramach badania, w zależności od stopnia zaawansowania projektu i potrzeb klienta, stosujemy następujące metody:

• Sortowanie otwarte (open sort) – użytkownicy otrzymują przygotowane karty, segregują je w grupy i nadają im nazwy. Metoda przydatna przy projektowaniu nowych stron lub aplikacji.Osoby badane mają za zadanie podzielić tematy treści z witryny na grupy, które są dla nich sensowne, a następnie nazwać grupy, które utworzyli, w taki sposób w jaki uważają (czują), że opisują one dokładnie ich zawartość. Sortowanie otwarte pozwala dowiedzieć się, jak użytkownicy grupują i nadają etykiety poszczególnym kategoriom danej treści.

 

• Sortowanie zamknięte (closed sort lub tree sort) – główne kategorie są z góry narzucone i nie można ich zmienić. Metoda przydatna w przypadku dodawania treści do już istniejącej witryny.Osoby badane mają za zadanie przyporządkować tematy z treści danej strony do wcześniej zdefiniowanych kategorii. Sortowanie zamknięte pozwala dowiedzieć się jaki sposób użytkownicy dopasowują informacje, które zostały im przedstawione do narzuconych z góry kategorii.

 

• Wolna lista (free list) – użytkownicy sami tworzą i nazywają grupy kart oraz przyporządkowują treść do utworzonych przez siebie kategorii. Metoda przydatna na bardzo wczesnych etapach tworzenia struktury serwisu.Można również spotkać się z inną wariacją trzeciej metody, tzw. „hybrid list”.
  Jest to kombinacja dwóch pierwszych metod, sortowania otwartego oraz zamkniętego. Uczestnicy badania najpierw przypasowują treść witryny do z góry narzuconych kategorii (sortowanie zamknięte). Jeśli jednak uznają, że narzucone kategorie nie są odpowiednie dla ich potrzeb, mogą stworzyć własne (sortowanie otwarte).

Przebieg badania

Według guru usability, Jakoba Nielsena uczestników badania powinno być co najmniej 5, a najlepiej 15, czyli 3 razy więcej w stosunku do zwykłego badania, gdyż wraz ze wzrostem liczby uczestników wzrasta poziom istotności korelacji.

Badanie można przeprowadzić na dwa sposoby: indywidualnie lub grupowo. Card-sorting indywidualny jest realizowany najczęściej przy badaniach zdalnych, kiedy uczestnicy są werbowani i wykonują zadanie online. Jest również zalecany gdy badanie wymaga zebrania bardzo dużej próby osób badanych. Cały proces przebiega zazwyczaj pod kontrolą firmy zewnętrznej, która dysponuje takim rodzajem narzędzi internetowych (programów). Zaletą tego badania jest to, że każdy uczestnik znajduje się w naturalnym dla siebie środowisku, zatem czuje się komfortowo psychicznie, co nie zakłóca przebiegu badania i wpływa na lepszą jakość wyników. Ponadto, obecnie firmy często oferują możliwość podglądu zachowania oraz mimiki badanego, a więc wyniki z obserwacji badanego są również dostępne.

W przypadku tradycyjnej sesji, wymagana jest większa liczba uczestników, gdyż sprzyja to kreatywnemu myśleniu badanego oraz pomaga na wyciągnięcie adekwatnych wniosków. Trudno przeanalizować dane wyłącznie na postawie jednej opinii. Moderator badania zachęca uczestników do burzy mózgów, dzięki czemu dochodzi do dyskusji i uczestnicy sami głośno komentują swoje poczynania, zadają pytania, argumentują. Można zgodzić się z poglądem Donny Spencer, która wskazuje, że grupowe sortowanie kart dostarcza bogatszych informacji. Na potrzeby takiej sesji warto zawczasu przygotować karty, wraz z kategoriami oraz duży stół, przy którym uczestnicy będą mogli swobodnie się komunikować. Wadą tego badania jest jego sztuczny charakter, gdyż uczestnicy znajdują się w sytuacji eksperymentalnej.

Jaka jest optymalna liczba kart?

To zależy kogo spytasz 🙂

Dla przykładu, Mark Boulton uważa, że 30 kart w zupełności wystarcza, nie więcej. Specjaliści z usability.gov twierdzą, że optymalna liczba to od 30 do 40 kart. Według nich to i tak dużo, nawet jak na sortowanie otwarte. Zaś specjalistka od card-sorting’u, Donna Spencer, w swojej książce, uważa że liczba kart jest dowolna, o ile mieści się w przedziale 30 a 100.
Jak widać zdania są podzielone, ale najważniejsze to wybrać do badania tę zawartość witryny, która odzwierciedla jej główne cele. Wówczas z pewnością uda się przygotować odpowiednią liczbę kart, która z reguły nie przekracza liczby 50. Ważne, żeby badanie card-sorting’u poprzedzić innym badaniem mającym na celu sprawdzenie na czym trzeba się skupić.

Jak interpretować wyniki

W przypadku korzystania z programu softwarowego, analiza dokonuje się automatycznie. W przypadku gdy została wykorzystana metoda: papier i ołówek trzeba się trochę wysilić.

Wyniki z badania card-sorting można przedstawić w dendrogramach, jeśli zostało przeprowadzone na dużej ilości respondentów. Mimo, że wielu używa tej techniki do analizy swojego badania, to nie wszyscy opowiadają się za takim rozwiązaniem. Według Donny Spencer zamiast dendrogramów, które bywają trudne i często niezrozumiałe w interpretacji, najlepiej przerzucić dane do zwykłego arkusza kalkulacyjnego i najzwyczajniej się im przyjrzeć z każdej możliwej strony. Jeśli badanie było przeprowadzone na małej próbie, łatwo będzie wychwycić ogólny wzorzec.

Przestrogi i zalecenia

Niekiedy badacze traktują sortowanie zamknięte jako rodzaj ewaluacji, chcą sprawdzić na ile kategorie które istnieją w serwisie, bądź które projektują są odpowiednie i zgodne z ich zamierzeniem. Należy pamiętać, że sortowanie zamknięte nie jest metodą walidacji kategorii!

Podobnie jak przy projektowaniu, również podczas badań najważniejsze to nie stracić z oczu celu, a tym celem oczywiście jest zdanie użytkownika na temat kategorii, jak i zawartości strony. Dlatego też niektórzy specjaliści wręcz zalecają, aby dać użytkownikowi wolną rękę i skupić się wyłącznie na obserwacji jego zachowań, skrzętnie zapisywać wszystkie jego uwagi i starać się prześledzić jego oczami drogę od wyszukiwania informacji do ich nazywania.

Wszak jeśli narzucamy kategorię to wg psychologii podsuwamy użytkownikom gotową sieć powiązań, gotowe schematy, w które należy się wpasować, nawet wówczas, gdy nie końca się z nimi zgadzają. Gdy natomiast użytkownik podchodzi do naszej treści bez wcześniejszej reprezentacji danej kategorii w swoim umyśle, może bardzo nas zaskoczyć swoimi pomysłami.